قانون مالیات بر درآمد
به استناد ماده ۹۳ قانون مالیات‌هاى مستقیم درآمدى که شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد مذکور در سایر فصل‌هاى این قانون در ایران تحمیل کند پس از کسر معافیت‌هاى مقرر در این قانون مشمول مالیات بر درآمد مشاغل مى‌باشند.
فصل اول – مشمولین مالیات
ماده ۱ – از درآمد مشمولین این قانون طبق مقررات زیر مالیات بر درآمد دریافت می‌شود:
مشمولین پرداخت مالیات عبارتند:
الف – کلیه حقوق‌بگیران و مزدبگیران نسبت به حقوق و دستمزد خود.
ب – کسبه و اصناف و صنعتگران.
ج – بازرگانان و کسانی که از هر نوع عملیات بازرگانی تحصیل درآمد می‌نمایند.
د – صاحبان حرف و مشاغل آزاد از قبیل وکلاء دادگستری – پزشکان – صاحبان دفاتراسناد رسمی – مهندسین و امثال آنها.
ه – هر نوع شرکت یا شخصیت حقوقی که مرکز اصلی آن در ایران است نسبت به درآمد خودولو آن که قسمتی از آن در خارجه تحصیل شده باشد‌و هر نوع شرکت یا شخصیت حقوقی که مرکز اصلی آن در خارجه بوده و در ایران دارای شعبه یا نماینده و امثال آن باشد نسبت به درآمدی که در ایران‌تحصیل می‌نمایند.
و – صاحبان مستغلات و املاک مزروعی.
ز – دارندگان درآمد سهام شرکتهای خارجی و سهم‌الشرکه شرکتهای با مسئولیت محدود خارجی.
ح – مقاطعه‌کاران و مستأجرین و صاحبان وسایل نقلیه.
ط – صاحبان درآمد معاملات رهنی و بیع و شرطی و استقراضی و نقل و انتقالات اموال غیر منقول و هر نوع درآمدهای اتفاقی از قبیل لاتاری و بخت‌آزمایی و شرط‌بندی و حق عضویت در هیأتهایمدیره و بازرسان شرکتها و غیره.
ی – هر کس که در ایران اقامت داشته و درآمدی از خارجه تحصیل نماید.
ک – صاحبان هر نوع درآمدی که به طور مستمر یا اتفاقی در ایران به دست آید اعم ازآن که ساکن ایران باشند یا خارجه.
فصل دوم – بخشودگیهای مالیاتی
ماده ۲ – اشخاص زیر از پرداخت مالیات بخشوده‌اند:
الف – سفراء کبار و وزراء مختار و نمایندگان فوق‌العاده و سایر نمایندگان سیاسی خارجه که دولت ایران سمت آنان را به رسمیت شناخته باشد.
ب – سرکنسولها و کنسولها و وابسته‌ها و کارمندان سفارتخانه‌ها و کنسولگریها نسبت به حقوقی که از دولت خود می‌گیرند مشروط بر این که دارای‌تابعیت دولتی که نماینده آن هستند بوده و دولت ایران آنها را به رسمیت شناخته باشد و به شرط معامله متقابله.
ج – کارمندان سفارتخانه‌ها و کنسولگریهای دولت شاهنشاهی ایران در خارجه مشروط بر این که دارای تابعیت خارجی باشند که در آن جا انجام‌وظیفه و خدمت می‌نمایند به شرط معامله متقابله.
د – زارعین نسبت به درآمدهای حاصله از کشت و برداشت.
ماده ۳ – درآمدهای زیر از تأدیه مالیات بخشوده است:
الف – حقوق بازنشستگی – حقوق پایان خدمت – وجوهی که به عنوان حق بیمه یا پس‌اندازکارمندان دولت به مستخدم پرداخت می‌شود -هزینه سفر و فوق‌العاده مسافرت و عیدی سالیانه – وجوه حاصله از بیمه و جبران خسارات بدنی و امثال آن – مزایای غیر نقدی کارگران کارگاه‌ها و‌کارخانه‌ها.
ب – درآمد بنگاه‌هایی که منحصراً به منظور امور خیریه و عام‌المنفعه و آموزش وپرورش تشکیل و صرف کارهای عمومی می‌شود مشروط بر این‌که عام‌المنفعه بودن مقاصدآنها طبق اساسنامه محرز و رسماً به ثبت رسیده و ترازنامه خود را مرتباً منتشرنمایند.
ج – املاک و عواید و مؤسسات آستانه قدس رضوی (ع) و املاک موقوفه مسجد گوهرشاد و آستانه حضرت معصومه وآستانه حضرت عبدالعظیم‌و شاه نعمت‌الله ولی و شاه چراغ ومدرسه عالی سپهسالار و املاک شیر و خورشید سرخ و سلطان علیشاه گنابادی مسجد سلطانی تهران.
د – املاک موقوفه که به مصرف امور خیریه و عام‌المنفعه از قبیل بیمارستان –تیمارستان – و آسایشگاه معلولین – دبستان – دبیرستان – دانشکده- کودکستان –پرورشگاه یتیمان و آموزشگاه‌ها می‌رسد نسبت به آن قسمت از درآمد که منحصراً به این قبیل مصارف می‌رسد و به شرط این که‌عام‌المنفعه بودن آنها با رعایت نظر واقف به موجب تصویب‌نامه هیأت وزیران قبول شده باشد.
ه – تا میزان ده درصد عایدات هر شخص یا شخصیت حقوقی که برای مصارف بنگاه‌های خیریه یا هیأتهای جمع‌آوری اعانه که دولت به رسمیت‌شناخته باشد پرداخته شده و از آن بنگاه‌ها یا هیأتها رسیدی در دست داشته باشند.
و – درآمدهای حاصله از صنایع یدی ساکنین دهات و ماشین آلات و کارخانجات روستایی واقعه در دهستانها که به منظور توسعه کشاورزی و‌صنایع یدی ایجاد شده باشد.
ز – درآمد کارخانجات مولد برق که در دهات و قصبات ایجاد شود به طور دائم و درشهرهایی که هنوز کارخانه برق دایر نشده برای مدت هفت‌سال از تاریخ اجراء این قانون.
ح – درآمد دبستانها و دبیرستانها و دانشکده‌ها و کلاسهای تعلیم و تربیت و ورزش که از طرف مردم تأسیس شود به شرط تصدیق وزارت فرهنگ.
ط – اشخاص و یا مؤسساتی که به وسیله تلمبه یا ساختمان سد و ایجاد نهر و حفر قنات جدید و یا چاه عمیق تهیه آب می‌نمایند نسبت به درآمد‌حاصله تا مدت ده سال از تاریخ بهره‌برداری.
ی – کارخانجات کمپوت‌سازی- میوه‌خشک‌کنی – تهیه لبنیات – پنبه‌پاک‌کنی – پیله‌کشی- پشم‌شویی- قالیشویی -چایسازی – جوجه‌کشی از‌تاریخ بهره‌برداری تا مدت ۷ سال.
ک – درآمد اراضی خالصه خوزستان که طبق قانون و آیین‌نامه‌های مربوطه به اشخاص واگذار شده یا می‌شود تا مدت ده سال از تاریخ بهره‌برداری.
ل – شرکتهای تعاونی تولید و مصرف و صندوقهای روستایی.
م – اشخاص و شرکتهایی که برای استفاده از ماشینهای فلاحتی از قبیل شخم – خرمن‌کوبی- بذرافشانی تشکیل می‌شود و در مقابل کار انجام شده‌اجاره یا دستمزد دریافت می‌دارند منحصراً برای درآمدهای حاصله از استفاده از ماشینهای فلاحتی.
ن – کلیه اشخاصی که از بودجه دولت یا شهرداریها حقوق و یا مقرری‌بگیر هستند نسبت به آن قسمت درآمدی که از بابت حقوق و مقرری و اجرت و مزایا از خزانه دولت یا صندوق شهرداریها به آنها پرداخت می‌شود.
فصل سوم – مالیات بر حقوق و دستمزد و سایر مزایا
ماده ۴ – درآمد نقدی و مزایای غیر نقدی حاصله از حقوق و یا دستمزد طبق نرخهای مقرر در ماده ۱۶ مشمول مالیات خواهد بود.
تبصره ۱ – شرکتها و بنگاه‌های دولتی که کارمندان آنها مشمول مالیات بر حقوق می‌باشند نمی‌توانند اینمالیات را از درآمد خود بپردازند. در‌بنگاه‌های خصوصی مالیات پرداختی جزء هزینه مورد قبول در مورد محاسبه مالیات پذیرفته نخواهد شد.
تبصره ۲ – مزایای غیر نقدی طبق آیین‌نامه مربوطه تقویم خواهد گردید.
تبصره ۳ – کسانی که در ایران از شرکتها و بنگاه‌های مقیم خارجه که در ایران شعبه یا نماینده یا اداره ندارند حقوق یا حق‌العمل دریافت می‌نمایند‌مکلفند از تاریخ دریافت منتهی در ظرف سی روز مالیات متعلقه را به اداره دارایی محل اقامت خود به ضمیمه سیاهه ریز وجوه دریافتی تسلیم دارند‌مگر این که گیرنده به عمل بازرگانی مشغول و این قبیل درآمدها را در دفاتر خود ثبت و به حساب درآمد بازرگانی خود مطابق مقررات مربوطه منظور‌نموده باشند.
تبصره ۴ – پرداخت‌کنندگان حقوق مکلفند به محض تخصیص یا پرداخت حقوق و اجرت ودستمزد و امثال آن مالیات متعلقه را از حقوق و مزایای‌نقدی و غیر نقدی (سوای مزایای غیر نقدی کارگران) کسر و منتها در ظرف سه ماه با صورتی که حاوی نام مستخدم و کارگر و حقوق و مزایا و مالیات‌کسر شده باشد به دارایی محل تسلیم و رسید دریافت دارند.
در هر حال پرداخت‌کننده و دریافت‌کننده وجه متضامناً مسئول پرداخت مالیات می‌باشند.
فصل چهارم – مالیات کسبه و اصناف
ماده ۵ – الف – کسبه جزء:
کسبه جزء کسانی هستند که کالاهای مصرفی را از عمده‌فروشها خریداری و به مصرف‌کننده می‌فروشند و یا در مقابل انجام کاری با دست یا ماشینهای‌کوچک دستمزد دریافت می‌دارند و حداکثر درآمد سالیانه آنها از یکصد و بیست هزار ریال تجاوز نمی‌کند.
ملاک تشخیص درآمد کسبه جزء آخرین درآمد مالیاتی قطعی شده آنها است بدین معنی که اگر درآمد قطعی شده هر مؤدی در سالهای گذشته کمتر از۱۲۰۰۰۰ ریال باشد مؤدی مذکورکاسب جزء شناخته شده و پس از وضع حداقل بخشودگی به نرخ مندرج در ماده ۱۶ مشمول مالیات می‌گردد.
کسانی که سابقه مالیات قطعی ندارند و همچنین کسانی که در آینده مشغول کسب شوند مالیات آنها معادل سه برابر مال‌الاجاره ماهیانه محل کسب (در‌صورتی که محل مزبور قبل از ۱۳۲۷ در اجاره بوده باشد) و دو برابر آن (در صورتی که از اول ۱۳۲۷ به بعد به اجاره واگذار شده باشد) مقطوعاً دریافت‌خواهد شد.
اجاره محل کسب بر طبق سند رسمی احتساب و هر گاه سند رسمی نداشته باشد بر اساس اجاره املاک مشابه محسوب خواهد شد و به هر حال جمع‌این مالیات در سال از ۳۳۶۰ ریال(حداکثر مالیات غیر متأهل) تجاوز نمی‌کند و این مالیات حداقل برای پنج سال قطعی است.
تبصره ۱ – هر گاه در تشخیص کاسب بودن و یا نبودن مؤدی اختلافی با دارایی محل پیش بیاید موضوع اختلاف به کمیسیون تشخیص بدوی‌مذکور در ماده ۲۳ این قانون ارجاع می‌شود و رأی کمیسیون قطعی است.
تبصره ۲ – کسبه مذکور در زیر به کلی از تأدیه مالیات معافند.
۱–کتابفروش (اعم از دوره‌گرد و مغازه‌دار)
۲ – دارندگان چاپخانه‌های دستی